Industrializazioa euskal herrian: fabriken aroa

Industrializazioa oso garrantzitsua izan zen Euskal Herrian, baina ez zen Iberiar Penintsulako  leku guztietan ezta garai berean ere gertatu, bereziki Bizkaian eman zen. XIX. mendearen bigarren erdialdean bereziki Meatzaritzari eta portuari lotutako industriak aldaketa sakonak eragin zituen demografian eta politikan. Bizkaiko meategiek izugarrizko garrantzia izan zuten, izan ere,  garai hartan irabazi handiak egin zituzten, lan merkea eta presio fiskal ahula zelako. Siderurgiaz gain papera eta ontziolen industriek hedapen handia izan zuten, beti ere finantza egitura sendo batean oinarrituta. Enpresa garrantzitsu batzuk hauek izan ziren Bizkaiko Labe Garaiak, Ibarri eta Kia burdingintza eta La Naval ontziola. Gipuzkoan, industrializazioa bestelakoa izan zen. Zenbait burdingintza-lantegi baziren, baina ekoizpen-eredu horrekin lotutako beste industria batzuk agertu ziren. XIX. mende bukaeran, Gipuzkoako industria prozesua etengabea izan zen. Gipuzkoako industrializazioak, trinkoa eta sendoa izanik ere, ez zituen enplegatu asko, halere 1915ean, hiru enpresak bakarrik ("Construcciones Metálicas", "Unión Cerrajera" eta "La Papelera Española" Tolosan) zituzten bostehun langileetatik gora. Gainera, Bizkaian ez bezala, hiriburua ez zen bereziki industrializatu, eta bere ekonomia turismoan oinarritu zuen.

"Aurelio Artetaren “El puente de Burceña” industrializazioaren fabrika giroa irudikatzen duena"

• https://sites.google.com/site/4dbhhistoria/home/bizkaiako-industrializazioa-1876-1900

• https://eu.wikipedia.org/wiki/Industrializazioa_Euskal_Herrian#Bizkaia

• https://info.ikasgune.com/eu/euskal-herriko-industrializazioa/

• https://www.gipuzkoa.eus/eu/web/aintzinako-lanbideak/industrializazioa