Industrializazioa eta langileen bizi- eta lan- baldintzak EHn

Industrializazioa oso garrantzitsua izan zen Euskal Herrian, baina ez zen ez leku guztietan ezta garai berean gertatu. Hala ere, ezaugarri komun batzuk egon ziren. Industria Iraultza poliki garatu zen eta Bizkaian XIX. mende erdialdean gertatu zen, Gipuzkoan ordez, XIX. mende amaieran. 

Bizkaian hainbat enpresa mota zeuden, haien artean meatzaritza, metalgintza, burgingintza, ontziolak, papergintza, ehungintza eta beste industria eta enpresa batzuk.  Eta Gipuzkoan ordea enpresa mota hauek zeuden: papergintza, ehungintza, metalurgia, ontzigintza eta beste industria batzuk. Araban berriz, heraclio fournier karta empresa, Porvenir Industrial, Metalúrgica de Álava, Industrial Alavesa, Maquinista, Sierras Alavesas, Sociedad Darracq, Carmelo, Banco de Vitoria, Ancora de Abechuco, Panificadora Vitoriana, Sociedad Cooperativa de Electricidad, Asfaltos de Maeztu-Leorza, edo Balneario de Zuazo.

Langileen bizi- eta lan-baldintzak penagarriak ziren eta haien bizi itxaropena oso laburra zen hainbat faktooreengatik: faktore nagusia segurtasun eza izan zen, gixotzen baldin baziren, ala istripu bat izaten baldin bazuten ez zutelako inolako segurtasunik. Baita ere, soldatarekiko mendekotasun izugarria zuten, lanaldi oso luzeak izan arren, diru gutxi ematen zietelako. Etxebizitzak lantegietatik gertu egon behar zirenez, auzo inprobisatuak zituzten, kale hondatuekin eta higiene barik.

 Esandakoagatik, langileen mugimendua sortu zen, eta Bizkaian industralizazioa garrantsitzuagoa izan zenez, eta langileen mugimendua ere garrantsitzuagoa izan zen. Euskal Herrian langileen mugimenduaren bultzatzailerik garrantzitsuena sozialismoa izan zen, geroago komunismoa eta sindikalgintza kristauaren parekoa izango zena.